Akwaabe Ghana

Het is nu net 08:00 uur geweest en Marjolijn en Henry hebben hun bagage al gepakt staan. Ruben en Eva zijn ook bijna klaar. Vandaag is het zo ver, we gaan op huis aan.
Na een geweldige periode van vier weken in Ghana nemen we, met dubbele gevoelens, afscheid van dit mooie land met zijn bijzondere inwoners. Voor Marjolijn en Henry zal het een tijdelijk afscheid zijn, want zijn zeker van plan over een paar jaar terug te komen. Het lijstje met spullen die dan niet moeten worden vergeten is al gemaakt.
We worden weer door Aart opgehaald want, alhoewel we hier veel van onze bagage hebben achtergelaten, er zijn toch wel weer 5 goedgevulde tassen/koffers om mee terug te nemen.
Gisteren hebben we van Linda gehoord dat Kwame eindelijk zijn visum voor Nederland krijgt en dat hij ons in september komt opzoeken. We verheugen ons er nu al op om hem Nederland te laten zien.
Dit is het laatste stukje tekst voor ons blog. We hopen dat jullie het leuk hebben gevonden om onze belevenissen te volgen en spreken jullie snel weer in Nederland. 

Dag 28
Vandaag vroeg op want we gaan naar Kakum, een nationaal park dat bestaat uit oud tropisch regenwoud. Gisteren hebben we geregeld dat we om 08:00 uur (ze komen om 08:45 uur) met een busje worden opgehaald. We zijn met z’n vijven want Kendall gaat ook mee, en er mogen maar vier mensen in een taxi (plus bestuurder), dus een busje is een prima alternatief. We betalen 90 cedi (€ 44,=) en de bestuurder plus bijrijder rijden ons de hele dag rond, wat helemaal super is. In het park wandel je over lange touwbruggen van boom naar boom, zo ongeveer 40 meter hoog boven de grond en de bruggen zijn een meter of 50 lang. In het totaal was het 350 meter met een gaaf uitzicht op allerlei verschillende bomen en struiken die wij in Nederland als kamerplant kennen. 
Na het bezoek aan het regenwoud gaan we naar een krokodillen botel waar we inderdaad krokodillen zien en waar we van heel dichtbij heel veel wevervogels zien. We maken veel foto’s en Henry raapt een puntgaaf nest op van de grond. Die gaat natuurlijk mee in de koffer. Op de vraag hoeveel krokodillen er zijn, antwoord de gids ‘Many. Many, many’. Dat is dus best veel. Ze worden gelokt door de vissen te voeren met brood waar de kroks vervolgens op afkomen.
Als we zijn uitgekeken bij de krokodillen rijden we naar Elmina (vertaling: goede mijn) castle, een handelsfort dat vanaf 1475 werd gebouwd door de Portugezen en in 16-zoveel is veroverd door de Nederlanders. Net als eerder deze week in het fort in Cape Coast, horen we hier het droevige verhaal van de handel in slaven. In het fort zijn veel dingen die aan de Nederlanders herinneren zoals een grafschrift en een gedenkplaat met de naam van de gouverneur die indertijd regeerde, ene Nagtglas. Het bedrijf waar Henry werkte heette Nagtglas-Versteeg: familie? In het begin van de 19e eeuw, toen de slavernij werd afgeschaft, verkochten de Nederlanders het ford aan de Engelsen, die het tot de onafhankelijkheid van Ghana in 1957 gebruikten als opleidingsinstituut voor het leger en later de politie. Tegenwoordig staat dit fort, net als een aantal andere forten in Ghana (er zijn er nog zo’n 32!) op de werelderfgoedlijst van de Verenigde Naties.
We zijn tegen 16:00 uur terug bij Kosa en gaan nog even lekker op het strand zitten. Er komt een student langs die schilderijen verkoopt en Marjolijn en Eva kunnen het niet laten iets bij hem te kopen. Met een kunstenaar als zoon moet je een Ghanese kunstenaar toch ook wel iets gunnen.
Morgen worden we door hetzelfde busje als vandaag om 13:00 uur opgehaald om ons naar het vliegveld te brengen. We moeten om 19:00 uur inchecken en we rijden er ongeveer 4 uren over. Met het oog op de drukte en onverachte dingen, je weet het hier nooit met de conditie van de wegen en de auto’s, nemen we de tijd lekker ruim.

Dag 27
Als we om 08:00 uur aan het ontbijt beginnen is het nog een beetje mistig maar als we klaar zijn schijnt de zon. Vandaag willen we een beetje van de zon genieten. Marjolijn belt Kwame om te vragen hoe laat Kendal de bus neemt. Ze neemt de bus van 12:00 uur en komt dus rond 16:00 uur hier aan. Henry belt op verzoek van Kwame de taxichaufeur die ons hier ook heeft genracht en spreekt met hem een prijs af van 18 cedi. De 25 cedi die wij betaalden is echt te veel. Hij zegt hiermee akkoord te gaan. Verder wordt de dag gevuld met luieren aan het strand, nou ja Henry maakt nog een wandeling van twee uur of zo. Om 15.30 uur belt de taxichauffeur dat hij naar het STC station gaat, ik vertel hem dat het nog wel erg vroeg is maar ja hij moet het zelf maar weten. Wij zitten helemaal klaar voor haar aankomst maar wie er komt; geen Kendall. Er is druk telefoonverkeer tussen ons,de taxichauffeur en Kwame. We maken ons ongerust want we snappen er niets van. Uiteindelijk heeft Kwami contact met de busmaatschappij en het blijkt dat ze in de bus is blijven zitten in Cape Coast. Ze is doorgereden naar Takoradi. De taxichauffeur  wordt door Kwami daarheen gestuurd en we horen dan dat het nog wel even duurt voordat ze komt. Inmiddels hebben wij al gegeten en het wordt later en later. Uiteindelijk arriveert ze om 21.15 uur, we zijn allemaal erg opgelucht. We horen dat ze in slaap was gevallen in de bus en dus helemaal niets had gemerkt van de stop in Cape Coast. Ze was heel moe omdat ze al om 4.00 uur wakker was doordat er veel lawaai was op straat in Jachie. Nadat ze gegeten heeft wordt ze door Ruben en de nachtwaker naar haar kamer gebracht en gaan we allemaal slapen om 22.30 uur; erg laat dus voor Ghanese begrippen.

We worden wakker van de regen, dat zat er gisteren al een beetje aan te komen. Het is een buitje van niks en al snel is het weer droog. Na het ontbijt begint het weer, alleen nu iets heviger. De dansgroep die zich net buiten had opgesteld voor de laatste dansochtend, komt noodgedwongen in het restaurant oefenen wat dus veel leven in de brouwerij brengt.   Ze worden namelijk begeleid door 5 trommelaars die in een opzwepend ritme spelen, het is leuk om te zien en te horen. Geīnspireerd hierdoor spreken we met  Annelies af dat wij, behalve Henry, om 16 .00 uur trommelles krijgen. Het weer blijft tot een uur of drie bewolkt en de dag wordt verder gevuld met lezen en hangen. Er is niet echt meer iets te doen want we gaan donderdag met Kendal naar twee dingen die we vanuit hier nog willen bezoeken. Gelukkig hebben we allemaal een goed boek dus de dag komt toch wel om. Om 16.15 uur start de trommelles en in het begin is het best wel lastig om het ritme te pakken te krijgen. Eva heeft de smaak zo te pakken dat ze niet meer kan stoppen nadat de les is afgelopen. Volgens onze leraar kunnen we optreden vanavond, wij denken daar anders over en doen dat dus maar niet. Tijdens het eten is er erg veel leven in de brouwerij want er is een groep van 31 personen van een weeshuis neergestreken, 20 kinderen en de rest begeleiding. De vrijwilligers vanuit dit project strijken hier vaak voor een aantal dagen neer nadat zij klaar zijn met hun vrijwiligerswerk. Nu vonden ze het eens leuk om met een aantal kinderen hier heen te komen. Nu de dansgroep weg is dreigde het toch wel stil te worden maar die vlieger gaat niet op. De avond wordt gevuld met lezen en rummikubben. Niet echt een spannende dag.

Tijdens het ontbijt besluiten we vandaag een bezoek te brengen aan Cape Coast Castle, een handelsfort uit de 17e eeuw. Tijdens het ontbijt verteld Eva over haar droom: “Na een paar dagen niet thuis geweest te zijn, kwam ik thuis en zag dat we een kitten hadden. Een hele mooie lichte kitten met licht grijze strepen ( Floortje maar dan met andere kleuren). Ik vroeg hoe ze heette en m’n moeder zei dat we dat nog samen moesten beslissen. Ik zei gelijk dan noemen we haar Bruni. Mijn vraag was alleen waarom we opeens nog een kitten hebben. Mijn moeder vond het toch wel heel erg leuk om een kat te hebben (waarschijnlijk omdat Floortje mijn kindje is).”
Na het ontbijt wordt er voor ons een taxi gebeld. Na aankomst van de taxi, en wat onderhandelen over de prijs, gaan we op weg. Het is zo’n 20 minuten rijden en we worden keurig bij het fort afgezet. We lopen naar de zee direct bij het fort en staan een tijdje naar de enorme golven te kijken. Als ze tegen de rotsen slaan, spuit het water echt meters hoog in de lucht. Beneden op het strand en de rotsen liggen 7 oude kanonnen. We denken dat deze op de rotsen hebben gestaan die in de loop van de tijd zijn afgebrokkeld waarbij de kanonnen naar beneden zijn gevallen.
Met de bouw van het fort werd aan het begin van de 17e eeuw begonnen door de Portugezen waarna het, nadat het was veroverd door de Engelsen, door hen werd afgebouwd. We krijgen een rondleiding en luisteren aandachtig naar de gids die verteld over de slaven die hier maanden in donkere kerkers gevangen zaten voordat ze werden afgevoerd naar vooral Amerika, Suriname en Brazilië. Vaak zaten er 1000 slaven samengepakt in de kerkers. Deze waren klein en het was dan ook onmogelijk  dat iedereen tegelijk kon liggen. De rillingen lopen over je rug bij het horen van deze verschrikkingen.
Slaven die stierven tijdens het verblijf in het fort werden met een bootje de zee op gevaren en daar over boord gezet. Verder kregen we een cel te zien waar slaven die in opstand waren gekomen, of een ontsnappingspoging hadden gedaan, zonder eten of drinken in het aardedonker werden opgesloten. De cel had drie dikke deuren waardoor er nauwelijks zuurstof doordrong in de cel. De man of vrouw in de cel stierf dan ook binnen enkele dagen aan honger, dorst, maar vooral zuurstofgebrek.
Bijna aan het eind van de rondleiding kwamen we bij de ‘door of no return’ waar de slaven bij uitkwamen als ze via tunnels uit de kerkers werden geleid. Vervolgens gingen ze door deze deur naar de schepen die in de haven voor anker lagen.
In het midden van de vorige eeuw, op 1 augustus, zijn er twee overleden slaven, die begraven waren in de  Verenigde Staten, teruggebracht naar Ghana. De stoffelijke resten zijn in de haven bij het fort aan land gebracht en via de ‘door of no return’ het fort ingedragen. Sindsdien staat er aan de buitenkant van deze deur een bord met de tekst ‘door of return’. Al jarenlang is 1 augustus, en eigenlijk al de hele week ervoor, in Ghana een periode dat er wordt stilgestaan bij dit donkere deel van de geschiedenis.
In het museum van het fort konden we onder meer lezen over hoe de slaven, samengepakt als haringen in een ton, in de schepen werden vervoerd naar slavenmarkten in verre landen om vervolgens te moeten werken op de katoen- en tabakplantages.
Naast de ingang van de kerker van de mannelijke slaven is een plaquette in de muur gemetseld met de tekst dat deze in 2009 is onthuld door Barak Obama en zijn vrouw Michelle tijdens hun bezoek aan Ghana. Aan de andere kant van de toegang hangt een plaquette met de tekst dat ellende als slavernij in de toekomst nergens ter wereld ooit nog mag gebeuren.
Na het bezoek aan het fort lopen we door wat straatjes van het stadje op zoek naar een terrasje waar we iets kunnen eten en drinken maar vinden niets. Bovendien is de rioollucht in de straten zo overweldigend dat het eten of drinken toch niet lekker zou smaken. We regelen een taxi en gaan terug naar Ko-Sa Beach waar we na terugkomst iets eten en drinken en nog even aan het strand gaan hangen.
We zijn uitgenodigd bij een optreden van de Nederlandse dansgroep in het dorp naast het resort en Marjolijn en Henry gaan er even heen. Eva is niet lekker en heeft flinke keelpijn, dus zij en Ruben blijven in het huisje. Bij het optreden is de opkomst vanuit het dorp erg groot en het is leuk om te zien dat de bewoners het erg waarderen. Er wordt veel gelachen en geapplaudiseerd. Na het optreden van de Nederlandse dames treedt er een plaatselijke dansgroep met drie jongens en drie meiden op. Grappig maar een beetje veel van het zelfde.
We zijn precies op tijd terug voor het eten. Henry eet weer spagetti bolognese, Marjolijn gaat aan de coescoes, Ruben eet kip met pata en Eva eet spagetti met kaassaus. Na het eten wordt er weer rummikub gespeeld en tikt Henry dit stukje.
Eén van de Ghanese drummers aan de tafel met de Nederlandse dansgroep wordt toegezongen omdat hij jarig is en krijgt een emmer water over zich heen. Hij lacht wel, maar is niet blij.
Straks wordt er een strandvuur ontstoken en gaan we even kijken of het er gezellig is.

Tijdens het onbijt besluiten we een strandwandeling naar rechts te maken. We smeren ons, zoals elke ochtend, in met P20, een sunblocker die heel de dag werkt, en gaan op weg. Onderweg verzamelen we heel veel sepiaschilden en schelpen en na ruim 2 uur lopen komen we in het plaatsje Kumende waar ze de grote visserboten die je hier overal ziet bouwen. Het is er erg druk metvooral spelende kinderen en het bekende  ‘o bruni’ ( blanke) wordt dan ook weer heel vaak geroepen. Dat is iets wat we langzamerhand wel erg zat worden. Sommige kinderen beantwoorden we met ‘bibini’, wat ‘bruine’ betekent. Het plaatsje is gelegen aan een baai die met vloed volloopt en waarvan de walkanten helemaal vol met afval liggen. Op veel plaatsen zie je dat de metershoge kant allemaal is opgebouwd uit lagen grond vermengd met plastic en ander afval. We gaan op zoek naar een taxi die ons naar Ko-Sa beach kan brengen en vinden deze op het centrale plein van het dorpje.
Terug in het resort gaan we een uurtje lekker zitten lezen in het grote restaurant/terras waar het Henry lukt een netwerk met 3G te selecteren waarmee hij het blog van de afgelopen dagen kan uploaden. Rond 15:30 uur gaan we nog even op het strand in de zon liggen.
Het diner is weer perfect. Marjolijn en Eva eten een Italiaanse maaltijdsalade en Ruben en Henry gaan voor de spagetti bolognese. Deze is heerlijk, met veel knoflook!
‘s Avonds tikt Henry dit stukje voor het blog en de anderen spelen Rummycup.
Morgen gaan we waarschijnlijk naar Cape Coast waar we een oud slavenfort zullen bezoeken.

We nemen afscheid van de hele familie in het huis en van David, waarna we door Kwame en de taxi van de buurman naar de busterminal worden gebracht. Daar aangekomen nemen we afscheid van Linda, zij gaat met een andere busmaatschappij naar Accra, dus wordt daar door Kwame heengebracht. Kwame belt een bekende taxichaufeur in Cape Coast met de boodschap dat hij ons naar het resort moet brengen. Wij krijgen zijn telefoonnummer zodat we hem vlak voor aankomst daar kunnen bellen. Het afscheid van Kwame is tijdelijk. Hem en David zien we nog in Accra want zij komen ons, onderweg naar de bruiloft van een nicht van David, op het vliegveld uitzwaaien.
Voordat de bus vertrekt doen we allemaal nog even een plas en kopen we sinaasappels en flesjes koud drinken. De bus, met airco en ruimte genoeg voor Henry’s kniëen, vertrekt om 12:15 uur.
Onderweg zien we weer van alles, zoals een enorme vrachtwagencombinatie met de cabine nog op de weg, maar de oplegger in het bos. De achteras van het cabinedeel is gebroken en een groot aantal onderdelen ligt ernaast om te repareren. De bus kan er via de  berm net langs manoevreren. Verderop zien we een volle trotro die net voordat wij passeren de diepe brede greppel langs de weg is ingereden en verderop staat er nog een keer een geschaarde vrachtwagencombinatie op de weg We kunnen er ook deze keer net langs. Bij een ongeluk of gevallletje pech onderweg hebben ze in Ghana, bij gebrek aan een gevarendriehoek, een systeem met pollen. Zeker 50 m voor de plaats waar het voertuig staat, zetten ze als waarschuwing voor het overige verkeer pollen gras of riet op de betreffende rijstrook. Simpel maar zeer doeltreffend. Jammer dat ze de boel vaak niet opruimen, zodat je regelmatig over een serie platgereden pollen rijdt.
Vooral in de dorpjes zijn er rijen met kraampjes waar de bewoners hun handelswaar aanbieden, ze staan zo dicht mogelijk langs de weg zodat ze zelfs van alles kunnen verkopen terwijl je in de auto zit.
Bij aankomst in Cape Coast, de rit duurde inderdaad bijna 4 uur, bellen we de taxichaufeur die er met ongeveer 10 minuten aan kwam rijden. Zijn taxi blijkt erg klein en onze bagage kan er lang niet in dus we regelen een tweede taxi. Rond 17:00 uur komen we aan in het resort. Het ziet er prachtig uit. Ons huisje is verdeeld in 3 delen met steeds een slaapkamer, een badkamer (met een werkende douche!) en een mooie veranda met een rieten bank en stoel met kussens. Het huisje staat ongeveer 60 m van het strand en vanuit het raam kunnen we de oceaan zien. Nadat we de bagage in het huisje hebben gezet gaan we inchecken en moeten we alvast doorgeven wat en hoe laat we willen eten. De menukaart is best uitgebreid maar  behalve Marjolijn, die Ghanese gebakken rijst met vegetarische kerrie en ananas bestelt, gaat de rest aan de kip met patat. Lekker hoor. We eten pas om 19:00 uur dus er is nog tijd voor een strandwandeling. Het strand direct bij het resort wordt dagelijks schoon gemaakt en ziet er goed uit. Het staat voor een deel vol met kokospalmen waaronder je op een strandbed  lekker in de schaduw kan liggen. In deze palmen zien we, helemaal op de bovenste bladeren, twee gieren zitten. Op het strand vinden we een paar sepiaschilden en mooie schelpen. Er liggen grote rotsen in de branding waarboven zwart met witte ijsvogeltjes vliegen. Eén van de vogels blijft een tijdje boven een poeltje hangen en laat zich met grote snelheid recht naar beneden in het water plonzen. Boven zee vliegen groepjes zwarte reigerachtige vogels. Bij Henry popt de naam fregatvogel op, maar we zullen thuis moeten opzoeken of dit klopt.
Na het eten blijven we nog even zitten kletsen met de eigenaren, twee van oorsprong Amsterdamse stellen, en horen onder meer dat er qua internet alleen een gammele modemverbinding is. Hier kunnen we eventueel gebruik van maken maar we kunnen ook naar een hotel verderop wandelen, waar ze gratis draadloos internet hebben. 
We liggen om 22:00 uur in ons mandje.

Dag 23
We staan weer lekker vroeg op en zijn van plan vandaag een beetje lui aan het strand te gaan hangen. Het ontbijt is prima, er is keus genoeg. Marjolijn kiest toast met jam, de rest voor toast met roerei.
Henry gaat een lange strandwandeling maken en neemt de ipad mee om te proberen of hij de stukjes over dag 22 en 23 kan uploaden. Dit zou moeten kunnen bij het Elmina Beach Hotel. De anderen blijven op het strand bij het resort.
De strandwandeling van ruim drie uur is heerlijk maar Henry vindt geen hotel. Vanavond eens vragen waar dat nu precies ligt. Langs het strand zijn wel verschillende kleine vissersdorpen met huisjes tot bijna op het strand. De meeste boten zijn van ruw hout en ongeveer 10 m lang. De vissers zijn met z’n allen de netten aan het uitspoelen, wat bij sommige gebeurt onder het zingen van een lied en op het ritme van een fluitje. Door kleine jongens wordt vis aangeboden en verschillende mensen lopen mee om een praatje te maken. Twee jongens staan in de branding een inktvis schoon te maken. Langs de vloedlijn liggen mooie schelpen en de verzameling sepiaschilden wordt met ongeveer 20 uitgebreid. 
Bij het huisje en later tijdens een wandeling landinwaarts ziet Henry waarschijnlijk kolibries. Bij het huisje twee zwarte met een brede metallic glanzend groene halsband, tijdens de wandeling twee geheel zwarte.
Aan het eind van de middag is er een optreden van een dans- en drumgroep waar veel mensen op af komen, waarvan er ook veel hier zullen eten. Vanaf 19:00 uur staat er daarom een uitgebreid buffet klaar. Dat is goed voor te bereiden en veel minder bewerkelijk dan à la carte eten. Na het eten wordt het feestprogramma voorgezet met een optreden van een band.

We gaan verkassen. De laatste week gaan we naar Kosa Beach, een Ghanees resort met Nederlandse eigenaren. Wuivende palmen, de oceaan, wit strand (een onzekere factor gezien het vervuilde strand in Accra) en een aantal bezienswaardigheden zoals een slavenfort en een wandeling door het tropisch regenwoud. We weten niet of we vanaf daar weer kunnen bloggen dus misschien was dit het laatste bericht uit een bewolkt maar warm Kumasi. Henry keek net op het Nederlands weerbericht en ik heb echt medelijden met alle thuisblijvers. Wij hebben ook regelmatig regen gehad, maar hier is het na een plensbui weer droog en warm. 

Vandaag werden we wel erg vroeg wakker. Ongeveer tussen 04:00 uur en 05:30 uur hebben we wakker gelegen van de regen. Het was een erg heftige tropische regenbui met onweer en het ging zo tekeer op het zinken golfplaten dak dat je er echt niet doorheen kon slapen. We hoorden het water van het dak stromen en door de goten rond het huis kolken. Gelukkig vielen we na deze bui weer in slaap en werden pas om 07:15 weer wakker. Na het ontbijt pakken we de koffers in en zoeken alle kleding die hier laten voor het gezin. Het is een soort bedankje voor alle goe zorgen. 
Daarna gaan we om 12:00 uur met de taxi van de buurman met een groep van 9 man/vrouw (Marjolijn, Linda, Eva, Abigail, Meffia, Ama, David, Ruben en Henry) naar het zwembad op het terrein van de universiteit. Het is een prachtig zwembad met een duiktoren met 5 niveaus. Ruben springt vanaf de 5 m plank. Wij waren tot 14:30 uur de enigen in het zwembad. Niet vreemd want de toegangsprijs is 5 cedi p/p en voor de gemiddelde Ghanees is dit echt heel veel geld. Het is lekker om te zwemmen en spelen in het water. Vooral Abigail en Meffia hebben het naar hun zin. We geven ze allebei zwemles wat ze helemaal geweldig vinden. Kinderen in Ghana krijgen geen zwemles. Voor de terugreis lopen we naar het dichtsbijzijnde trotrostation en nemen de trotro. De chauffeur rijdt als een gek in een oud barrel van een bus waarvan de schuifdeur niet meer helemaal sluit. Goedkoop is het wel, we betalen 0,30 cd p/p, oftewel zo’n € 0,15 p/p. Dat is nog eens betaalbaar openbaar vervoer.
Vanavond komt Kendall eten en ook Ama en David eten mee. We eten heerlijke rijst met, salade en kip plus zelfgemaakte (gruwelijk hete) sambal. Voor Henry is er weer gebakken ei als kipvervanger.
‘s Avonds installeert David de Wii. Die man heeft ook echt van alles bij zich! We hebben heel veel lol met onder meer bowlen en hoepelen.  Het is een heel gek idee dat mensen die bowling nog nooit hebben gezien, laat staan het echt hebben gespeeld, het mu op de Wii spelen. Ze hebben allemaal dikke pret, het is echt een gezellige afscheidsavond.

We zijn aardig aan het Ghanese ritme gewend want we zijn weer om 6.00 uur op. Marjolijn doet voor de laatste keer de was, gelukkig wel, want het is echt niet lekker voor je rug. Henry zet in sneltreinvaart de foto’s op internet dus we zijn helemaal up to date, waarschijnlijk heeft de buurman, waar wij het internet van gebruiken, zijn internet nog niet aanstaan. Om 8.30 uur gaan we naar Kumasi om de kaartjes voor de bus te kopen; 4 kaartjes voor 48 cedi, dat is €24,- en achelijk weinig dus, want het is een afstand van zo’n 240 km. Ook worden er emmers met een deksel en tegeltjes gekocht om het urinoir, wat gisteren is gemaakt, te betegelen. Als je het zo schrijft lijkt het zo makkelijk, maar voor deze inkopen hebben we dik 3 uur nodig, want het verkeer in Kumasi is heel erg druk. Het is al 11.30 uur als we voor de laatste keer bij de creche arriveren. We gaan allemaal direct aan slag want we willen nog van alles afmaken. Linda gaat samen met Abigail, een Ghanees meisje dat vroeger in ons logeerhuis woonde, naar de bibliotheek om die op te ruimen en haar Abigail’s nieuwe kamer een beetje in te richten. Ze gaat in het familiehuis wonen en in Jachie naar school. Eva gaat met de kinderen aan de slag en Henry stort zich op het elektrisch en gaat de 12V/220V omzetting realiseren en 2 extra accu’s aansluiten. De gisteren aangesloten accu is helemaal opgeladen, dus dat is prima.
Ruben en Marjolijn gaan op het fietspleintje de belijning schilderen. Ruben maakt eerst een ontwerp met stoepkrijt waarna ze in de brandende zon gaan schilderen. Er komt een weg met een rotonde rond de struik en een oversteekplaats onderaan de helling naar het pleintje. Het is vandaag weer een erge hete dag en het zweet loopt overal langs je lichaam. De in de koelbox van huis meegenomen koude waterzakjes gaan weer hard.
Toen Henry klaar was met het maken van alle aansluitingen zette hij de hoofdschakelaar om en loopt vervolgens met David en een 220 V radio alle wandcontactdozen na. De tot nog toe enige gemonteerde LED-lamp brandt en de radio doet het overal, wat gezien de ‘houtje touwtje’ installatie best een wonder mag heten. David is heel erg blij dat het allemaal werkt. In Nederland zou een op deze wijze aangelegde installatie direct worden afgekeurd maar hier mag je het doen zoals jij het jezelf heb aangeleerd.
In het magazijn wordt tegen één van de lange wanden door een timmerman een grote en zeer degelijke stelling gebouwd met een diepte van zo’n 50 cm. Verder worden er door Henry nog twee LED-buitenlampen gemonteerd met ieder een eigen mini zonnepaneeltjes en oplaadbare NiCd batterijen. De batterijen hebben drie dagen nodig om op te laden dus pas dan kan worden getest of het echt werkt.
Henry plaats een symbolische ‘laatste steen’ voor de nieuwe lokalen. Dit op speciaal verzoek van één van de sponsors. Dit onder toeziend oog van (baas) David en (opzichter) Kwame.

Metselen onder toezicht

Aan het eind van de middag is er nog net genoeg tijd om drie nieuwe schommels te maken. Marjolijn had hiervoor een paar dagen geleden een mooie plank gereserveerd. De plank in drie stukken zagen, gaten boren voor het touw, schuren, het dikke nylon touw vastknopen, de uiteinden van het touw vastsmelten en klaar zijn we. Er hangen drie mooie nieuwe schommels.
Na het werk gaan we rond 17:30 uur naar de verjaardag van Johanna. We komen bij het huis met ballonnen en cadeautjes voor Johanna en haar kleine zusje. Ze vinden het allemaal prachtig. Het is er best druk en er wordt veel gezongen en gelachen. In Ghana is het traditie dat de jarige wordt nat gegooid met water, maar in plaats van Johanna wordt er over haar vader Daniël een waterzakje leeggespoten. Hij vindt het niet echt fijn. We nemen afscheid met veel handschudden en knuffels en gaan op huis aan.
Terug thuis gaat iedereen eerst lekker ‘douchen’ en daarna staat het eten klaar. Vandaag staat er gefrituurde yam, kip, salade en koolsaus (plus bier, fanta en cola) op het menu. We zijn allemaal moe en om 21.30 uur liggen we dan ook allemaal al op bed.
De dag is weer omgevlogen.

Na het plaatsen van de zonnepanelen wordt door de elektricien de verdeelkast gemonteerd en aangesloten. Dan volgt het moment van de waarheid. We verbinden de panelen met de inverter, sluiten de eerste accu aan en sluiten twee 12 V lampen aan. Ze gaan branden! Wat een succes!
Morgen gaan we de andere twee accu’s en ook de verdeelkast op de installatie aansluiten. Henry wil wel eerst bekijken hoe de elektricien de verbindingen heeft gemaakt. De bedrading ligt los over het plafond en het lijkt erop dat er nergens een lasdoos is gebruikt. Waarschijnlijk zitten de draden gewoon een beetje in elkaar gedraaid en is er hooguit wat isolatietape omheen gewikkeld. Onderweg naar huis kopen we een paar kilo aardappels voor het duizelingwekkende bedrag van €5,– wat voor Ghanese begrippen echt heel veel is.  Er wordt ook gestopt voor mayonaise en als we thuis zijn aangekomen maakt Henry samen met Linda aardappelschijfjes die door Abena gebakken worden; echt Hollands. ‘s Avonds maakt Marjolijn de muziekinstrumentjes van papier maché af met de meisjes, ze vinden het leuk om te doen en het eindresultaat mag er zijn.